Skip Navigation

Bölüm 5, Ders 5:

Çözünme ile bilinmeyen maddenin bulunması

Temel Kavramlar

  • Farklı iyon, molekül ve atomlardan oluşan farklı maddeler farklı şekilde su ile etkileşime girerler.
  • Her bir madde farklı çözünürlük özelliklerine sahip olduğu için, çözünürlük, çözünmüş madde ve su arasındaki etkileşime bağlıdır

Özet

Öğrenciler şeker ve tuz arasındaki çözünürlüğü gözlemledikten sonra ne olduğu bilinmeyen dört kristal verilecek. Öğrenciler bir çözünürlük deneyi hazırlayıp bu bilinmeyen maddelerin ne olduklarını bulmaya çalışacaklar.

Amaç

Öğrenciler çözünürlük deneyinde değişkenleri ve maddelerin ne olduğunu kontrol edecekler. Ayrıca farklı maddelerin neden suda farklı çözünürlüğe sahip olduğunu açıklayabilecekler.

Değerlendirme

Etkinlik sayfası, her biri 5E kuramı ders planının “değerlendirme” bileşeni olarak hizmet verecektir. Etkinlik sayfaları öğrencinin anlamasını ve gelişmesini sağlayan biçimlendirici değerlendirmelerdir. Çok resmi olan özetleyici değerlendirme her bölümün sonunda yer almaktadır.

Güvenlik

Öğrencilerin gözlük taktığından emin olun

Gösteri deneyi için malzemeler

  • Terazi (gram)
  • Eşit kollu terazi
  • Dereceli silindir
  • Su
  • 4 şeffaf plastik bardak
  • 2 küçük plastik bardak
  • Tuz
  • Şeker
  • Kilitlenebilir plastik torba (büyük boy, küçük boy)
  • Tahıl topları (Nesquik kahvaltılık gevrek olabilir)

Her grup için malzemeler

  • Tuz (Sodyum klorür)
  • Epsom tuzu (Magnezyum Sülfat)
  • MSG (monosodyum glutamat)
  • Şeker (Sükroz)
  • Kalın taneli tuz (Sodyum klorür)
  • Su
  • Siyah font kartonu
  • Maskeleme bandı
  • Kalem veya işaretleyici
  • Büyüteç
  • Terazi (gram)
  • 5 küçük plastik bardak
  • 5 şeffaf plastik bardak
  • Dereceli silindir
  • Kâğıt havlu

Ders hakkında

Bu ders iki ya da üç ders saati boyunca sürebilir.

  1. GİRİŞ - ENGAGE

    Farklı maddelerin farklı çözünürlüğe sahip olduğunun gösterilmesi

    Öğrencilere açıklayın: Bu gösteride, suda şekerin mi yoksa tuzun mu daha iyi çözündüğünü inceleyeceğiz. Bunu test etmek için şeker ve tuzun miktarları (kütlesi) aynı, aynı sıcaklıkta, aynı miktarda suya aynı zamanda boşaltılıp, aynı zamanda çalkalanmalıdır.

    Araştırma Sorusu

    Şeker mi yoksa tuz mu suda daha iyi çözünür?

    Gösteri deneyi için malzemeler

    • Gram cinsinden terazi
    • Dereceli silindir
    • Su
    • 2 şeffaf plastik bardak
    • 2 küçük plastik bardak
    • Tuz
    • Şeker

    Öğretmen ön hazırlığı

    • Şeffaf büyük ve küçük bardağın üzerine “tuz” yazın
    • Başka bir büyük ve küçük bardağın üzerine “şeker” yazın
    • Küçük bardaklara 5 gram şeker ve 5 gram tuz tartıp koyun.
    • Oda sıcaklığında 5 mL su ölçerek büyük bardaklara dökün. Deney için hazırsınız
    tuz ve şeker çözünmesi

    Uygulama

    1. Aynı anda, tuz ve şekeri büyük bardaklara dökün. Aynı anda ve aynı yöne her bir bardağı 20 saniye boyunca döndürerek çalkalayın.
    2. Bardaklarda bulunan şeker ve tuz miktarlarını öğrencilere gösterin. Eğer sınıfta tepegöz varsa bardakları tepegözün üzerine koyun ve sınıfa yansıtın. Öğrencilere sorun “hangi madde diğerinden daha iyi çözünmüştür?”
    3. Daha sonra bardakları 20 saniye daha karıştırın ve gösterin. Üçüncü kez 20 saniye daha karıştırın ve öğrencilere gösterin.
    4. Yavaş ve dikkatli bir şekilde her iki bardaktaki etiketleri çıkartın ve öğrencilere gösterin. Öğrenciler çözünmemiş madde miktarına bakarak hangi bardağın tuz hangisinin şeker olduğunu bulacaklar.

    Beklenen Sonuçlar

    Şeker tuza göre daha çok çözünür. Bardaklarda tuz kalacak şeker kaybolacaktır.

    Bu dersin sonunda öğretmen arkaplan ekinde moleküllerin ve iyonların hesaplanması hakkında daha fazla bilgi bulabilirsiniz

    Note: Çözünürlük, belli bir sıcaklıkta bir çözücü içinde (su) çözünebilen madde miktarının ölçülmesidir. Gösteri deneyinde çözünürlüğü ölçmek için klasik ve bilinen bir yöntem kullanıldı. Suda çözünen moleküllerin iyon veya molekül sayısını belirlemek “hesaplamak” için başka bir yöntem kullanılır.

  2. Gösteri deneyi sonuçlarında her bir maddenin sahip olduğu çözünürlük özellikleri tartışın

    Öğrencilere sorun:

    Bardağın dibinde tuz mu şeker mi çok kaldı?
    Bardağın dibinde daha çok tuz vardı.
    Hangisi daha iyi çözündü, şeker mi tuz mu?
    Şeker daha iyi çözünmüştür çünkü şeker bardağın dibinde yoktu.
    Sizce şeker ve tuzu tekrardan çözmeyi denesek aynı sonuçları alır mıyız?
    Büyük ihtimalle aynı sonuçları alırız, çünkü tuz ve şekerin suyla etkileşimi farklıdır bu nedenle aynı sonuçları alırız.
    Bir maddenin su içine çözünmesine çözünürlük denir. Farklı maddeler aynı veya farklı çözünürlüklere sahip olabilirler mi?
    Her madde sahip olduğu moleküllerden dolayı su ile farklı şekilde etkileşime girer. Farklı maddeler farklı çözünürlüklere sahip olmalıdır.

    Öğrencilere açıklayın: Öğrenciler dört farklı kristali karşılaştıracaklar. Şeker (glikoz), Sofra tuzu (sodyum klorür), Epsom tuzu (magnezyum sülfat) ve MSG (monosodyum glutamat). Ayrıca kimyasal özellikleri bu dört tuzdan biri ile aynı olan bilinmeyen bir kristalin ne olduğunu bulacaklar. Çünkü Eğer bir maddenin kimyasal özelliği aynıysa, çözünürlüğü de aynı olacaktır. Deneyin sonunda öğrenciler bilinmeyen maddenin ne olduğunu bulmuş olacaklar.

    Her öğrenciye etkinlik kâğıdıverin

    Öğrenciler etkinlik sayfasında deney hakkındaki soruları cevaplayacak ve gözlemlerini kaydedecekler. Etkinlik sayfasının “atom ve molekülleriyle birlikte” ve “Daha Fazlası” gibi ek kısımlarını talimatınıza bağlı olarak, sınıfça, grupça veya tek tek cevaplayacaklar.

    Soruları ve cevapları bulmak için etkinlik sayfası öğretmen sürümüne bakın

  3. KEŞFETME - EXPLORE

    Öğrencilerin bilinmeyen maddeyi bulması

    Öğrencilere söyleyin: Çözünürlük deneyine başlamadan önce, öğrenciler kristallerin yapısına yakından bakarak bazı ipuçları elde edebilirler. Aşağıdaki uygulamayı yapacak ve etkinlik sayfasındaki gözlemlerini kaydedecekler.

    UYARI!Öğrenciler kristal yapılara dokunabilir ancak onları ağızlarına koymamalıdır.

    Araştırma sorusu

    Ne olduğunu bilmediğimiz bir kristalin boyutuna bakarak ne olduğunu bulabilir miyiz?

    Her grup için malzemeler

    • Siyah font kartonu
    • Maskeleme bandı
    • Kalem veya işaretleyici (marker)
    • 5 küçük plastik bardak
    • Tuz
    • Epsom tuzu
    • MSG
    • Şeker
    • Bilinmeyen madde (Kalın taneli tuz “Koşer tuzu”)
    • Büyüteç

    Öğretmen ön hazırlığı

    • 5 küçük plastik bardağa Sofra tuzu, Epsom tuzu, MSG, Şeker ve bilinmeyen olarak yazın.
    • İşaretli her bardağa en az 2 çay kaşığı kristali dökün.

    Uygulama

    1. Siyah font kartonun köşelerine ve ortasına maskeleme bandı yapıştırın.
    2. Maskeleme bandı üzerine Şeker, Epsom tuzu, Sofra tuzu, MSG ve Bilinmeyen yazın.

    3. Her tuzdan bir miktar alarak ait oldukları yazılı bantların yanlarına dökün.

      Büyüteç kullanarak kristalleri dikkatli bir şekilde inceleyin.
    4. Büyüteç kullanarak kristalleri dikkatli bir şekilde inceleyin.

    Beklenen Sonuçlar

    Bütün kristaller beyaz fakat bazıları daha saydam ve bazıları daha mattır. Her kristal farklı boyutta ve farklı şekildedir.

  4. Öğrenci gözlemlerini tartışma

    Öğrencilere sorun:

    Her bir kristalde ne fark ettiniz? Aralarındaki benzerlikler ve farklılıklar nelerdir?
    Öğrenciler boyut, şekil, renk ve yapı gibi fiziksel özelliklerini açıklamalı ve ayrıca parlaklık, sönük, şeffaf ve mat olup olmadığını açıklamalıdır.
    Bilinmeyenin ne olduğunu bulabildiniz mi?
    Öğrenciler yeterince delil olmadığı için kalın tuzun ne olduğunu bulamamışlardır. Bilinmeyen tuzun ne olduğunu henüz öğrencilere söylemeyin. Onlar bu dersin sonunda tuzun ne olduğunu keşfedecekler.

    Kristal yapıya bakarak bilinmeyen maddenin ne olduğunu açıklamak mümkün değildir. Eğer değişkenler iyi kontrol edilirse, çözünürlük deneyi maddenin ne olduğu hakkında yararlı bilgiler verebilir. Bu deneyin nasıl yapılması gerektiğini öğrencilere sorun. Öğrenciler gruplar halinde tartışarak, fikirlerini etkinlik sayfalarına yazacaklar.

  5. Her grubun çözünürlük deneyi hakkındaki fikirlerini paylaşması ve değişkenler hakkında planlar yapması

    Her grup kendi planlarını yaparak sınıfa her çözünürlük deneyi için değişkenleri nasıl kontrol edecekleri hakkında bilgi verecekler. Bütün gruplar her kristalin aynı sıcaklıkta, aynı miktarda, aynı (benzer) kaplarda, aynı hacimdeki suda bulunması gerektiğini söyleyecek veya buna benzer öneriler de bulunacaklardır. Gruplarda her kristalin miktarını nasıl aynı şekilde ölçecekleri konusunda anlaşmazlıklar olabilir. Bazı öğrenciler her kristali aynı ağırlıkta olması gerektiğini söylerken, bazı öğrenciler her kristalin aynı hacimde olması gerektiğini söyleyebilir. Eğer kütle kullanımı hakkında söylenmiş bir öneri yoksa gösteri deneyini hatırlatın; 5 g şekerden ve 5g tuzdan eşit miktarda kullandığınızı hatırlatın.

    Öğrencilere sorun:

    Her kristali aynı hacimde mi kullanmak daha iyidir yoksa aynı kütlede mi kullanmak daha iyidir? Neden?
    Öğrencilere açıklayın: Öğrencilere bir gösteri deneyi yapacağınızı ve bu deney sonucunda her kristalin aynı kütlede mi yoksa aynı hacimde mi kullanılması gerektiğini bulacaklarını söyleyin.

  6. Bir gösteri deneyi yaparak çözünürlük deneyi için kütlenin hacimden daha iyi olduğunun gösterilmesi

    Araştırma Sorusu

    Her bir kristali aynı kütlede mi yoksa aynı hacimde mi ölçmek daha iyidir?

    Gösteri için malzemeler

    • 2 şeffaf plastik bardak
    • Tahıl topları (Nesquik kahvaltılık gevrek olabilir)
    • Kilitlenebilir plastik torba (büyük boy, küçük boy)
    • Eşit kollu terazi

    Öğretmen ön hazırlık

    Bir sorun yaşanmaması için ön deneme yapın. İki şeffaf bardağı tahıl toplarıyla doldurun. Her iki bardaktaki tahıl topları aynı miktarda olmalıdır. Bardakların aynı kütlede olduğunu test etmek için eşit kollu bir terazi kullanın.

    Uygulama

      1. Bardakları tahıl toplarıyla doldurun, bardaklar yaklaşık aynı miktar tahıl topları içerdiğini öğrencilere gösterin.
      2. Öğrencilerin görebilecekleri bir şekilde her iki bardağı eşit kollu terazinin birini sağ kola ötekisini sol kola olacak şekilde tam merkeze yerleştirin.

    Öğrencilerden tahmin yapmalarını isteyin:

    Eğer bardaklardan birindeki tahıl toplarını ezersek, bu iki bardağı eşit kollu teraziye koyduğumuzda ağırlıkları hakkında ne söyleyebiliriz? Artar, azalır, değişmez?
    Öğrenciler muhtemelen tahıl toplarını ezdiğimizde topların bardakta daha fazla yer kaplamayacağını söyleyecektir.
      1. Kilitlenebilir bir plastik torbaya bardaklardan birini boşaltın ve torbanın havasını iyice alarak ağızını kapatın.
      2. Torbayı bir zemine yerleştirerek iyice ezin. Tahıl toz haline geldiğinde ağzını açıp bardağa geri boşaltın.

    Öğrencilere sorun:

    Bardaklarda hangi toplar daha çoktur?
    Öğrenciler her iki bardağa bakarak, ezilmemiş tahıl toplarının daha çok olduğunu söyleyecekler.
    Fincanlarda madde kaybı oldu mu?
    Ezilmiş tahılın daha az yer kapladığını bu nedenle madde kaybetmiş olduğunu söyleyebilirler. Fakat iki bardaktaki tahıl miktarları aynıdır.
    İki bardağın kütleleri hakkında ne söyleyebilirsiniz?
    Öğrenciler iki bardağı eşit kollu teraziye yerleştirdiğinde kütlelerinin eşit olduğunu görecekler.

      1. Her iki bardakta aynı ağırlıkta tahıl topları bulunmaktadır

        Ezilmemiş tahıl topları ezilmiş tahıl toplarına göre daha çok yer kaplasa da (hacim), ağırlıklarının eşit olduğu görülecektir.

    Beklenen Sonuçlar

    Ezilmemiş tahıl topları ezilmiş tahıl toplarına göre daha çok yer kaplasa da (hacim), ağırlıklarının eşit olduğu görülecektir.

  7. Öğrencilerin beş kristali su ile çözmesi

    Öğrencilere açıklayın: Büyük tahıl topları büyük hacimdeki kristalleri, ezilmiş tahıl topları ise küçük hacimdeki kristalleri temsil etmektedir. Bir kristalin şekli ve boyutu (hacmi) farklı olabilir ancak ağırlıkları (kütleleri) aynıdır. Bu nedenle deneylerde hacim yerine kütle ölçümü daha avantajlıdır.

    Öğrencilere sorun:

    Çözünürlük deneyi için beş kristali eşit miktarda ölçmen gerekecek bu ölçüm kütlece mi yoksa hacimce mi olması gerekir?
    Gösteri deneyinden sonra öğrenciler kütle ölçümünün hacimden daha iyi olduğunun farkına varmalıdır.

    Öğrenciler gösteri deneyinde edindiği bilgilerle, kristal yapıların şekil ve boyut olarak farklı olabileceğini ancak ağırlık olarak aynı olabileceğini anlamalıdır.

    Note: Aşağıdaki açıklama öğrenciler için zor olabilir, düşünmeleri için buraya dâhil edilmiştir. Uygun gördüğünüz takdirde öğrencilerle tartışabilirsiniz. Bir kaşığa yaklaşık olarak aynı hacimde (boyut, şekil) tuz ve şeker almak isterseniz, çözünürlük testi için bir çay kaşığı kullanmak iyi bir fikir olmaz. Bunun nedeni: Tuz şekerden 25% daha yoğundur. Çay kaşığındaki tuzun ağırlığı şekere göre 25% daha ağırdır. Eğer tuzun kütlesini şekerden daha büyük alırsanız, çözünürlük deneyi doğru olmayacaktır.

  8. Çözünürlük deneyi için her beş kristalin ağırlığının ölçülmesi

    Her grup için malzemeler

    • Terazi (gram)
    • 5 küçük plastik bardak
    • 5 şeffaf plastik bardak
    • Maskeleme bandı ve işaretleyici kalem
    • Sofra tuzu
    • Epsom tuzu
    • MSG
    • Şeker
    • Bilinmeyen madde (Kalın taneli tuz “Koşer tuzu”)
    • Su

    Uygulama

    1. Maskeleme bandı üzerine Şeker, Epsom tuzu, Sofra tuzu, MSG ve Bilinmeyen yazın ve 5 küçük plastik bardağa yapıştırın.
    2. Aynı şekilde bandı yazarak büyük plastik bardaklara yapıştırın.
    3. Her kristalden 5g tartarak etiketlenmiş küçük bardaklara boşaltın.

    Eğer yeterince zamanınız yoksa bu uygulamayı bir sonraki ders saatinde yapabilirsiniz.

  9. Öğrencilerin oda sıcaklığındaki dört kristali ve bilinmeyen maddeyi çözmesi

    Öğrencilere açıklayın: Sonuçların daha iyi anlaşılması için kullanılan su miktarı aynı olmalıdır. Karıştırma sudaki kristallerin çözünmesini hızlandıracağı için karıştırmak iyi bir yöntemdir. Her grubun dört kristali de suya aynı anda dökmesi gerekir. 20 saniye arayla her bardağı karıştırın ve karıştırmayı durdurarak bardaktaki kristalleri inceleyin. Karıştırma üç defa yapılmalıdır

    Araştırma sorusu

    Çözünürlük testi ile bilinmeyen maddenin ne olduğu bulunabilir mi?

    Her grup için malzemeler

    • Dereceli silindir
    • Her bir tuzdan 5 g (Sofra tuzu, Epsom tuzu, MSG, Şeker ve Bilinmeyen madde)
    • 5 şeffaf plastik bardak
    • Su

    Uygulama

    1. Dereceli silindir kullanarak her büyük bardağa oda sıcaklığında 5 ml su aktarın.
    2. 5g tuz bulunan küçük bardakları ismi yazan büyük bardaklara yaklaştırın.

    3. Laboratuvar arkadaşlarınızdan yardım alarak her kristali ismi yazılı bardaklara aynı anda boşaltın.

      Arkadaşlarınız yardımıyla her bardağı aynı anda döndürerek 20 saniye boyunca karıştın ve gözlemleyin.
    4. Arkadaşlarınız yardımıyla her bardağı aynı anda döndürerek 20 saniye boyunca karıştın ve gözlemleyin. Sonra tekrar 20 saniye karıştırarak tekrar gözlemleyin. Üçüncü kez 20 saniye karıştırıp gözlemleyin

    5. Dikkatli ve yavaşça her bardaktaki çözeltiyi küçük bardaklara boşaltın. Küçük bardaklarda kristalleri çözmeye kalkışmayın. Şeffaf büyük plastik bardaklarda kalan kristal miktarlarını karşılaştırın.

      Şeffaf büyük plastik bardaklarda kalan kristal miktarlarını karşılaştırın.

    Beklenen Sonuçlar

    Sonuçlar çok farklı. Şeker çok çözünmüş, sonra Epsom tuzu, sonra MSG çözünmüştür. Bilinmeyen madde ve tuz çok az çözünmüştür. Tuz ve bilinmeyen madde aynı derecede çözünmüştür

  10. Öğrenci gözlemlerinin tartışılması

    Öğrencilere sorun:

    Bilinmeyen madde miktarı ve çözünmüş kristaller hakkında ne söyleyebilirsiniz?
    Şeker ve Epsom tuzu gözle görülmeyecek kadar çok çözünüp, bilinmeyen madde gözle görülecek kadar çok az çözündüğü için bilinmeyen madde büyük olasılıkla bu kristaller olamaz.
    Bilinmeyen madde miktarı ve çözünmemiş kristaller hakkında ne söyleyebilirsiniz.
    Bilinmeyen madde, MSG ve sofra tuzu gözle görülecek kadar çok az çözündüğü için bilinmeyen madde büyük olasılıkla bu kristaller biri olabilir.
    Sizce bilinmeyen madde nedir?
    Bilinmeyen madde sofra tuzu olabilir ancak MSG tuzu da olabilir.
    Bu sonuca nasıl vardınız?
    Bilinmeyen maddenin çözündükten sonra kalan miktarı ile sofra tuzunun ve MSG’nin çözündükten sonra kalan miktarları hemen hemen aynı görünmektedir. Bu nedenle bu sonuca vardık.
    Eğer sınıfta birileri çok farklı gözlemlere ve çok farklı sonuçlara varsaydı, Bu farklılığa neyin neden olduğunu düşünürdünüz?
    Kristallerin tartımında yapılan bir hata olabilir, su miktarı yanlış ölçülmüş olabilir, maddeler farklı şekilde karıştırılmıştır veya kristalleri ismi yazan bardakların değil de farklı bardakların içine dökmüştür.

    Öğrencilere açıklayın: Bu deney farklı maddelerin farklı çözünürlüklere sahip olduğunu göstermiştir. Aslında, Çözünürlük maddenin karakteristik özelliğidir. Çözünürlük deneyi bazı kristalleri saf dışı bırakmak (elemek) için kullanılabilir, ancak bilinmeyen maddenin ne olduğu hakkında yeterli bilgi vermez. Bilinmeyen maddenin ne olduğu hakkındaki şüpheleri gidermek için, çözeltiyi yeniden kristallendirme deneyi yapacağız.

  11. Öğrencilerin bilinmeyen maddenin ne olduğunu bulması için başka bir deney yapması.

    Öğrencilere açıklayın: Çözünmüş kristalleri tekrardan kristallendirerek bilinmeyen maddenin ne olduğu hakkında ipuçları elde edebiliriz. Maddeler çözeltilerden tekrar kristallendiğinde farklı veya aynı özellikler açığa çıkar ancak kristalin orijinal yapısı kolaylıkla görünmez.

    Malzeme notu: Tekrar kristallendirme deneyi, çözünürlük deneyinin hemen ardından yapılmalıdır. Öğrenciler büyük plastik bardakları ve çözeltileri yeniden kullanacaklardır.

    Araştırma sorusu

    Buharlaştırma bilinmeyen maddenin ne olduğunu bulmamıza yardımcı olacak mı?

    Her grup için malzemeler

    • Küçük bardaklarda bulunan beş sulu çözelti
    • Etkinlikte kullanılan 5 büyük şeffaf plastik bardak
    • Büyüteç
    • Su
    • Kâğıt havlu

    Uygulama

    1. Büyük bardaklardaki kristalleri uzaklaştırmak için bardakları suyla iyice yıkayın ve kâğıt havlu ile kurutun.
    2. Küçük bardaklardaki çözeltileri dikkatli bir şekilde büyük bardaklara aktarın.
    3. Çözeltileri bir gece boyunca bekletin.
    4. Ertesi gün, bir büyüteç kullanarak bardakların üzerindeki kristalleri dikkatlice inceleyin.

    Beklenen Sonuçlar

    Sofra tuzu ve bilinmeyenin maddenin kristal yapısı birbirine benzeyecek. Epsom tuzu, MSG ve Şeker birbirlerinden ve sofra tuzu ve bilinmeyen maddeden farklı görünecek. Şeker henüz geri kristallenmemiş olacak, fakat birkaç gün verildiğinde şeker de kristalleşecek.

    Öğrencilere Sorun:

    Bilinmeyen madde ve bardaklarda bulunan kristaller nasıl görünmekte?
    Öğrenciler kristallerin şekil ve boyut olarak birbirlerinden farklı göründüğünü ancak tuz ve bilinmeyen maddenin birbirine benzediğini söylemelidir.

    Öğrencilere açıklayın: Bilinmeyen madde iri taneli “koşer tuzu” dur. Bu tuzun kimyasal yapısı sofra tuzu ile aynıdır. Fakat sofra tuzunun ve koşer tuzunun yapım aşamaları farklı olduğu için, farklı şekilde görünmektedir.

  12. AÇIKLAMA - EXPLAIN

    Şeker, MSG, Softa tuzu, Epsom tuzunun moleküler yapısının gösterilmesi

    Görüntü yansıtma (Dört kristal yapının tümü)

    Öğrencilere açıklayın: Bu maddeler farklı atomlar ve iyonlardan oluştuğu için, farklı şekilde bir araya gelerek, su ile farklı şeklide etkileşime girer ve farklı çözünürlük özelliklerine sahip olurlar.

    Sofra tuzu
    Sofra tuzu (Sodyum Klorür) iyonik bir bileşiktir. Tuzda pozitif sodyum iyonları (Na+) ile negatif Klor iyonları (Cl−) vardır. Polar su molekülleri sofra tuzundaki zıt iyonlarla etkileşime girerek, tuzu çözer.
    Epsom tuzu
    Epsom Tuzu (İngiliz tuzu) iyonik bir bileşiktir. Tuzda pozitif magnezyum iyonları (Mg2+) ile negatif sülfat iyonları (SO42−) vardır. Polar su molekülleri Epsom tuzundaki zıt iyonlarla etkileşime girerek, tuzu çözer.
    MSG (Monosodyum Glutamat)
    MSG (Monosodyum glutamat) pozitif sodyum iyonlarından (Na+) ve negatif glutamat iyonlarından oluşur. Molekül formülü (C5H8NO4−). Polar su molekülleri MSG'ın zıt iyonlarıyla etkileşime girerek, MGS'ı çözer.
    Şeker
    Sükroz (Sakkaroz-Çay şekeri) iyonik bir bileşik değildir. Sükroz pozitif ve negatif kutuplara sahip olan O–H bağlarından oluşur. Sükroz molekülündeki zıt kutuplar bir araya gelerek moleküllerin birbirine tutunmasını sağlar. Su molekülleri polar sükroz moleküllerini çeker ve molekülleri birbirinden ayırır, Böylece sükroz molekülleri çözünmüş olur.

  13. DERİNLEŞTİRME- EXTEND

    Öğrencilerin şeker ve tuzun sudaki çözünürlüğünü yorumlaması

    Öğrencilere açıklayın: Maddeleri derinlemesine incelediğimizde, çözünen madde iyon veya molekül şeklinde birbirinden ayrılır. Tuz ve şeker genellikle çözünen katılara örnektir.

    Görüntü yansıtma (Tuzun sudaki çözünürlüğü)

    Öğrencilere Sorun:

    Tuz çözündüğünde, su molekülleri neden sodyum ve klorür iyonlarını çeker?
    Sodyum klorür, pozitif sodyum (Na+) ve negatif klorür (Cl−) iyonlarının birleşmesiyle oluşan iyonik bir tuzdur. Suyun polar yapılı olduğu için, bu iyonlarla etkileşime girerek, bu zıt iyonları birbirinden ayırır. Böylece çözünme olur.

    Görüntü yansıtma (Şekerin Sudaki Çözünürlüğü)

    Öğrencilere sorun:

    Şeker çözündüğünde, su molekülleri neden Sükroz molekülerini çeker?
    Sükroz pozitif ve negatif kutuplara sahip olan O–H bağlarından oluşur. Sükroz molekülündeki zıt kutuplar bir araya gelerek moleküllerin birbirine bağlanmasını sağlar. Su molekülleri O–H bağlarıyla etkileşime girerek sükroz moleküllerini birbirinden ayırır. Böylece sükroz molekülleri çözünmüş olur.
    Tuz ve Şekerin çözünürlükleri arasındaki, farklılıklar ve benzerlikler nelerdir?
    Sodyum ve klorür iyonları su molekülleri tarafından çevrilerek birbirlerinden ayrılır. Sükroz molekülleri aynı şekilde su molekülleri tarafından sarılır ancak ayırılma iyonik olmayıp moleküler şekildedir. Bir sükroz molekülü kuvvetli kovalent bağlarıyla bağlandığı için, atomlarına parçalanmaz.