Bölüm 2, Ders 4

TENEKE KUTUSUNDAKİ BUZ

Boş bir alüminyum tenekeye tuz ve buz eklenip karıştırıldıktan sonra, tenekenin dış yüzeyinde hızlı bir şekilde "don" oluşmaya başlar.

Buz oluşurken "Hidrejen atomları" ve "Oksijen atomları" birbirlerini daha çok çekerek birbirlerine daha fazla yaklaşırlar. Sadece Hidrojen ve oksijen atomları birbirleriyle etkileşime girdiği için buz molekülleri düzgün altıgen şeklini alır ve aralarında boşluklar oluşur.
Bu düzgün altıgen şeklinden dolayı buz diğer katı maddelerine göre farklıdır ve özeldir. Diğer Maddeler katı oluştururken molekülleri birbirine yaklaşır, ancak buz oluşurken molekülleri birbirlerinden uzaklaşır. Bu nedenle buzun hacmi artar.
Hacimden dolayı diğer katı maddeleri kendi sıvısında dibe batarken, buz kendi sıvısında yüzeye çıkar ve yüzer.

Su buz olduğunda, su molekülleri birbirinden uzaklaşır ve hacmi artar.
Buz bombası, bir buz kütlesinin aynı miktardaki bir su kütlesinden daha büyük bir hacme sahip olduğunu gösterir.
Demirden yapılmış bir gülle, ağzına kadar soğuk su ile doldurulur. Ağzı sıkıca vidalanır ve -77 °C'deki sulu buz banyosuna yerleştirilir.
Bir süre sonra gülle patlar. Su donduğunda hacmi artan moleküller gülleye basınç yapmış ve gülleyi patlatmıştır. DİKKAT! Bu videodaki gösteri çok tehlikelidir. Sakın denemeye kalkışmayın!

Buz molekülleri tekrarlamalı bir motif halinde dizilirler.Bu dizilim buzun "kristal" yapısını oluşturur.
Buz 0 santigrat derecede olsa bile, molekülleri titreşmeye devam eder.

Azot havamızda ki en bol gazdır (yaklaşık x). Azot molekülleri birbirlerini hemen hemen hiç çekmezler. Azot moleküllerini bir araya getirmek için yoğunlaştırmamız gerekir, yoğunlaştırmak için de soğutmamız gerekir. Azot gazını bir araya toplamak için aşırı derecede bir soğutma gerekiyor.
Sıvı azotun kaynama noktası −196°C. Donma noktası−210°C.
Soğuk sıvı azot hakkında fikir edinmek için, bir muzun sıvı azot içine yerleştirildiğinde ne olduğunu izleyin.

Don olayında nem ve sıcaklık birlikte çalışır. Havanın birdenbire soğumasıyla sıcaklık çabucak sıfırın altına düşer. Bu sırada havadaki su buharı yoğunlaşıp sıvı durumuna geçmeye vakit kalmadan soğur ve kristalleşir. Bu olaya "don" denir.
Don daima düşük sıcaklık ve düşük nem (havada yeterince su buharının bulunmaması) ile gerçekleşir.
Kar tanesi şekilleri için Tıklayın. SnowCrystals.com.